De ‘Slimme meid’– campagne (‘Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’) kwam in de negentiger jaren op het goede moment. Het ging erom dat jonge vrouwen er verstandig aan doen na te denken over hun eigen toekomst. En dat ze zich niet afhankelijk maken van een verdienende partner. Te beginnen met een opleiding en een baan, zodat ze in hun eigen onderhoud zouden kunnen voorzien. Ook in een vaste relatie is je kostje immers niet automatisch gekocht. Afhankelijkheid van een kostwinner? Een onzeker vooruitzicht, ondanks mooie beloftes en een eerlijke rolverdeling.

Zinvol, zo’n campagne? Hij heeft in ieder geval heel veel vrouwen en mannen aan het denken gezet. Ondanks dat is economische zelfstandigheid(*) nog niet logisch en kan de rol- en taakverdeling binnen relaties, het gesprek aan de keukentafel daarover, als basis wel weer wat ‘opschudding’ gebruiken.

Een campagne kan helpen om het gesprek op gang te brengen, maar is geen wondermiddel. De ‘slimme meid’-campagne had de maatschappelijke wind mee en kon meeliften met andere ontwikkelingen.

Gaat het ook zo met ‘Praat vandaag over later’, de campagne die vooral gericht is op mensen met het pensioen in zicht en jonge ouderen? Nagedacht hebben over later en - belangrijker nog - daarin echt ook stappen gezet hebben, helpt mee om beter voorbereid te zijn op je oude dag. Om minder voor vervelende verrassingen te komen staan. Altijd fijn als je in de buurt van voorzieningen woont, weet hoe de zorg in elkaar zit, weet wat je nodig hebt voor een goed leven; als je een netwerkje hebt waarin je zelf een actieve rol vervult en als je (digitale) adressenboekje op orde is. ‘Ik zie wel …’ kan goed uitpakken, maar je weet maar nooit.       

Meer zelf, thuis en digitaal is het mantra van overheden voor ouderen: je mantelzorgt, hebt je zaakjes op orde als de nood aan de man of vrouw komt en bent zo goed mogelijk voorbereid op onverwachte gebeurtenissen. Heel goed, maar waar blijft het duidelijke, aanstekelijke verhaal van overheden en de politiek over hún kant van de zaak? Een perspectief voor de vergrijzing? Zeg, tot 2050. Het mantra is geland, er wordt aan gewerkt en er kan zeker nog wel een tandje bij, maar wat mogen ouderen verwachten op het gebied van welzijn, zorg en wonen? Wat is eigenlijk de grote lijn? En waar nodig de op-maat vertaalslag? Als je je verdiept in de genoemde thema’s doemt er een groot vraagteken op. De grote lijn: onrealistische verwachtingen, wachtlijsten, hapsnap-regelingen en een zorgkloof. De vergrijzing van nu is al tientallen jaren een demografische werkelijkheid en nu vanzelf een urgent probleem geworden.                                                                     

Bij ouderen – in spe – is het gesprek over morgen steeds gewoner. Al was het maar voor de zekerheid.

Maar: de ‘Praat vandaag over morgen’-campagne is nadrukkelijk ook een oproep aan overheden en uitvoeringsorganisaties – onderwijs en onderzoek niet te vergeten - om samen met ouderen werk te maken van ouderenbeleid voor de toekomst. Niet alleen kletsen dus, maar poetsen. Voor meer zekerheid in plaats van vooral loze beloften.

(*) Economisch zelfstandig betekent dat iemand ten minste het bijstandsniveau verdient. Het aandeel vrouwen dat economisch zelfstandig is, is tussen 1977 en 2022 gegroeid van 20 naar bijna 70 procent (CBS).

Een blog van Anjo Geluk-Bleumink, voorzitter Denktank 60+ Noord, een (netwerk)organisatie die uitsluitend met vrijwilligers werkt. Mei 2025.