Kwetsbaarheid vanuit het perspectief van ouderen

Onderzoeker: Rianne Golbach

De afgelopen decennia is veel onderzoek gedaan naar kwetsbaarheid bij ouderen. Er is veel bekend over negatieve gevolgen, risicoprofielen en screeningsinstrumenten. Echter, het perspectief van ouderen wordt hier zelden in meegenomen, terwijl zij degenen zijn die dagelijks te maken hebben met het ouder wordende lichaam, veranderingen in sociale contacten, verlies van onafhankelijkheid en al dan niet verminderd cognitief functioneren. Het is bekend dat eigen definities en percepties sterk kunnen bijdragen aan het sturen van (gezondheids)gedrag en daarom van belang zijn om in acht te nemen bij het zoeken naar passende ondersteuning voor kwetsbare ouderen. Binnen dit project wordt een vragenlijst ontwikkeld, met behulp van ouderen, die ervaren kwetsbaarheid en impact op dagelijks leven inzichtelijk maakt. Conceptualisering vindt plaats op basis van een review van de literatuur en een Delphi procedure, waarin ouderen wordt gevraagd mee te denken over terminologie ten aanzien van ervaren kwetsbaarheid en impact op het dagelijks leven. Uiteindelijk zullen de uitkomsten van de vragenlijst naast objectieve bevindingen worden gelegd om te achterhalen welke relatie er bestaat tussen gemeten en ervaren kwetsbaarheid.

Vraagstelling

Welke terminologie wordt in de literatuur (door professionals, onderzoekers, ouderen) genoemd om (ervaren) kwetsbaarheid te duiden?
Hoe kan het concept van kwetsbaarheid worden verrijkt met de perspectieven van ouderen?
Hoe wordt de impact (van veroudering en kwetsbaarheid) op het dagelijks leven ervaren door thuiswonende ouderen?
Welke relatie bestaat er tussen gemeten en ervaren kwetsbaarheid bij thuiswonende ouderen?

Het vermoeden is dat veel ouderen hun eigen kwetsbaarheid onderschatten en daardoor minder of niet goed anticiperen op mogelijke veranderingen. Deze studie draagt bij aan inzicht over individuele perspectieven tav ouder worden, kwetsbaarheid en impact op het dagelijks leven. Met zicht op ervaren kwetsbaarheid van individuen kan ondersteuning beter worden toegespitst op persoonlijke behoeften.

Doel

Het doel van het onderzoek is zicht krijgen op de relatie tussen gemeten en ervaren kwetsbaarheid.

Onderzoekslijn

Het project maakt deel uit van een promotietraject gericht op ervaren kwetsbaarheid vanuit het perspectief van thuiswonende ouderen. Dit promotietraject is onderdeel van het FAITH research consortium waarbij de focus ligt op ondersteuning van kwetsbare groepen in de samenleving en wordt mede vormgegeven vanuit het lectoraat Healthy Ageing Allied Health Care and Nursing.

Onderzoeksresultaten

De resultaten dragen bij aan verdere verdieping in kwetsbaarheid bij ouderen en specifiek thuiswonende ouderen. Ouderen komen vaak pas in beeld op het moment dat er iets aan de hand is, er sprake is van ziekenhuisopname of wanneer andere zorg noodzakelijk is.

Er wordt tegenwoordig veel ingezet op eigen regie en langer thuis blijven wonen, deze groep verdient daarom ook extra aandacht om met de juiste ondersteuning dit te kunnen bereiken.

Impact

Kwetsbaarheid wordt vooralsnog veelal vanuit klinisch oogpunt bekeken, in deze studie wordt echter het perspectief van ouderen als uitgangspunt genomen. Door de subjectieve beleving van ouderen centraal te stellen heeft het aandacht voor de complexiteit (vanuit een holistische blik) van kwetsbaarheid.

Daarnaast draagt dit onderzoek bij aan de discussie over kwetsbaar zijn en je kwetsbaar voelen. In het verlengde daarvan komt er steeds meer aandacht voor persoonsgerichte zorg, ook voor kwetsbare ouderen. De relatie met het eigen perspectief van ouderen is hierin onmisbaar.

Valorisatie

Deze studie is een eerste inventarisatie naar de relatie tussen gemeten en ervaren kwetsbaarheid. Door ouderen te betrekken bij de ontwikkeling van de vragenlijst, sluit deze aan bij hun visie en bevat deze termen en concepten die ouderen begrijpen.

Wanneer hier meer zicht op is zal vervolgens de vertaling naar de zorgpraktijk gemaakt moeten worden om te kijken wat we kunnen leren van die persoonlijke ervaring en op welke manier we thuiswonende kwetsbare ouderen het beste kunnen ondersteunen.