Multidisciplinaire diagnostiek en behandeling van lipoedeem

Lipoedeem is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door een pijnlijke disproportionele vetverdeling in met name de benen die voornamelijk bij vrouwen voorkomt. Soms hebben vrouwen deze klachten aan de armen. Door gebrek aan duidelijke diagnostische criteria komt misdiagnostiek vaak voor en wordt de diagnose vaak laat gesteld. Patiënten met lipoedeem hebben vaker lagere beenspierkracht en daarbij ook vaker een verminderde conditie. Veel patiënten geven aan dat het uitvoeren van inspannende lichamelijke activiteiten moeizaam gaat en dat het opbouwen van de beenspierkracht en de conditie niet goed lukt. Het doel van het onderzoek is het optimaliseren van de diagnostiek en het verbeteren van de interdisciplinaire behandeling van lipoedeem. Dit zal bijdragen aan de verbetering van het lichamelijk en psychosociaal functioneren en daarmee zal de kwaliteit van leven, de zelfstandigheid en de participatie in de maatschappij van deze patiëntengroep verbeteren.

Het is onduidelijk wat de oorzaak is van het verlies van beenspierfunctie bij patiënten met lipoedeem. Is dit onderdeel van het ziektebeeld of is dit het een gevolg van te weinig beweging? Ook is onduidelijk of de problemen met het uitvoeren van inspannende activiteiten veroorzaakt worden door de lichaamssamenstelling van deze patiëntengroep. In de dagelijkse praktijk vallen de behandelresultaten vaak tegen.

Om de diagnostiek en de behandeling van patiënten met lipoedeem te kunnen verbeteren zijn verschillende onderzoeksvragen opgesteld die zullen worden beantwoord met dit promotieonderzoek:
 

• Wat is de relatie tussen lipoedeem, fysiek functioneren, dagelijks activiteitenniveau, participatie in de maatschappij en lichaamssamenstelling?
• Wat is de betrouwbaarheid en validiteit van echografie en bio-elektrische impedantie analyse om de lichaamssamenstelling te meten bij patiënten met lipoedeem?
• Wat is de rol van lage spiermassa en spierfunctie in het dagelijks functioneren van patiënten met lipoedeem?
• Wat is de rol van voeding, beweging en pijn in het verbeteren van de spierstatus, spierfunctie en het lichamelijk functioneren?

De onderzoeksopdracht is onderdeel van de leeropdracht Malnutrition and Healthy Ageing. Nutritional assessment, inclusief het meten en beoordelen van lichaamssamenstelling, evenals gecombineerde voedings- en bewegingsinterventies om de voedingstoestand van patiënten te verbeteren zijn twee kernthema’s binnen deze leeropdracht. Hiertoe wordt voortgeborduurd op eerder onderzoek naar lichaamssamenstelling en klinimetrie van meetinstrumenten om de voedingstoestand te beoordelen.

Na afronding van dit project kan de diagnostiek van lipoedeem worden verbeterd door inzicht in de lichaamssamenstelling en de manier waarop dit kan worden gemeten. Daarnaast zal inzicht in de rol van voeding, beweging, pijn en spierstatus in het functioneren van de patiënt met lipoedeem bijdragen aan verbetering van de interdisciplinaire behandeling.

Het onderzoek is van maatschappelijk belang, aangezien het aansluit op de transitiebeweging die gericht is op veerkrachtige inwoners van Noord-Nederland ter bevordering van het gezondheidsvermogen. Het onderzoek heeft als doel de diagnostiek van lipoedeem te verbeteren, waarmee niet alleen eerder maar ook meer passende en effectievere behandelingen kunnen worden ingezet. Vroegtijdiger en effectievere behandeling van lipoedeem zal naar verwachting het functioneren en de kwaliteit van leven van de patiënt met lipoedeem bevorderen en daardoor kan de patiënt beter participeren in de maatschappij.

Daarnaast is dit onderzoek van belang voor de praktijk doordat het bijdraagt aan inzicht in de pathofysiologie van de aandoening en het vergroten van de wetenschappelijke basis voor zowel de diagnostiek als de behandeling van deze aandoening.

Valorisatie

De onderzoeksuitkomsten kunnen worden vertaald naar een bijdrage aan de wetenschap rondom lipoedeem. De opgedane kennis kan worden opgenomen in richtlijnen, waarmee protocollen kunnen worden gemaakt ten behoeve van de diagnostiek en de behandeling van patiënten met lipoedeem. Dit zal de professionals binnen het Expertisecentrum Lymfovasculaire Geneeskunde (ECL) van Nij Smellinghe in staat stellen de opgedane kennis toe te passen in het dagelijks handelen. 

Contactinformatie

Lise Maren Kloosterman
E-mailadres: l.m.kloosterman@pl.hanze.nl

Projectleden:
Prof. dr. R. Dekker (promotor), hoogleraar Revalidatiegeneeskunde en actieve leefstijl, UMCG

Prof. dr. A. Scafoglieri (promotor), hoogleraar Anatomie, Vrije Universiteit Brussel

Dr. H. Jager-Wittenaar (co-promotor), lector Malnutrition and Healthy Ageing, Hanzehogeschool Groningen, senior onderzoeker UMCG en gastprofessor Vrije Universiteit Brussel

A. Hendrickx (dagelijkse begeleider), fysiotherapeut en onderzoeker binnen het Expertisecentrum Lymfovasculaire Geneeskunde (ECL) van ziekenhuis Nij Smellinghe.

Betrokken partijen
Kenniscentrum: Centre of Expertise Healthy Ageing
Lectoraat: Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing

Lector: dr. H. Jager-Wittenaar

Betrokken externe partners:

Expertisecentrum Lymfovasculaire Geneeskunde van ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten

Universitair Medisch Centrum Groningen

Vrije Universiteit Brussel